دستاوردهای انقلاب اسلامی در درس عمار انقلاب؛ استاد آیت الله مصباح یزدی

دستاوردهای انقلاب اسلامی

در درس عمار انقلاب؛  استاد آیت الله مصباح یزدی

 

 

وَاذْکُرُواْ إِذْ أَنتُمْ قَلِیلٌ مُّسْتَضْعَفُونَ فِی الأَرْضِ تَخَافُونَ أَن یَتَخَطَّفَکُمُ النَّاسُ فَآوَاکُمْ وَأَیَّدَکُم بِنَصْرِهِ وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون؛(1)

و به یاد آورید هنگامی را که شما در زمین، مردمی اندک و مستضعف بودید، می‌ترسیدید مردم شما را بربایند، پس [خدا] به شما پناه داد و شما را به یاری خود نیرومند گردانید و از چیزهای پاک به شما روزی داد. باشد که سپاس‌گزاری کنید.

1. مقدمه

پیروزی انقلاب اسلامی، که مرهون رهبری‌های مدبرانهٔ امام خمینی(رحمه الله)، حضور یکپارچهٔ مردم متدین، و آموزه‌های پویای مکتب تشیع بوده است، تأثیر فراوانی بر تحولات داخلی، منطقه‌ای و جهانی داشته است، به‌طوری که با اندک تأملی می‌توان به این دستاوردها پی برد.

انقلاب اسلامی آنچنان قدرت‌های جهانی را در حیرت فرو برد و بر صورت ستمگران سیلی نواخت که برخی از آن‌ها هنوز هم نتوانسته‎اند تعادل خود را به دست آورند. به‌همین سبب، از روی سرگردانی و حیرت، گاهی نعرهٔ مستانه سر داده، تهدید به جنگ می‎کنند و گاهی از روی عجز و ناتوانی تقاضای مذاکره و سازش می‎نمایند. باید سال‌ها، و شاید

---

1. انفال (8)، 26.

﴿ صفحه 140 ﴾

قرنی، بگذرد تا بتوان این حادثهٔ عظیم تاریخی را به‌طورکامل تبیین و بازشناسی کرد. برای فراهم ساختن زمینهٔ تحقق چنین جامعه‎ای، هزاران پیامبر از جانب خداوند مبعوث گردیدند؛ لیکن به چنین توفیقی دست نیافتند. تنها نمونه‎ای که بر اساس آیات قرآن کریم می‎توان از آن یاد کرد، حکومت حضرت سلیمان‌(علیه السلام)‌ است که عظمت آن به این وسعت نبوده است. با این وجود، بسیاری از ما، همانند ماهیِ در آب که از اهمیت آب غافل است، از وجود چنین نعمت بزرگی غافلیم که البته باید از باب:

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّث؛(1) و از نعمت پروردگار خویش [با مردم] سخن گوی،

به بیان عظمت این انقلاب پرداخت تا همگان نسبت به نعمتی که به آنان عطا شده، از آگاهی لازم برخوردار شوند.

از این‌رو، در این درس تلاش خواهد شد تا به بخشی از این دستاوردها اشاره شود تا نسل سوم انقلاب، که نیازمند تصویر صحیحی از دوران پیش و پس از انقلاب است، به درک این حرکت اجتماعی نایل آید.

دستاوردهای انقلاب اسلامی را می‌توان در دو حیطهٔ داخلی و خارجی مورد بررسی قرار داد که در این درس به زوایای مختلف آن اشاره خواهد شد.

2. دستاوردهای داخلی انقلاب اسلامی

الف ـ تحقق آرمان‌های والای اسلامی

با وقوع انقلاب اسلامی، زمینه‎ای فراهم گردید تا ارزش‌ها و احکام اسلامی جامهٔ عمل به خود پوشاند و جامعهٔ اسلامی رنگ الهی به خود بگیرد. این دستاورد عظیم، حرکت چندین هزار سالهٔ انبیا و اولیای الهی را در جهت استقرار حکومت دینی به ثمر نشاند. یکی از

---

1. ضحی (93)، 11.

﴿ صفحه 141 ﴾

دستاوردهای این نظام آن است که ارزش‌های والای اسلامی، روز به روز، از جایگاه رفیع‌تری در جامعه برخوردار می‎شوند، عدالت بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار می‎گیرد، از وجود تبعیض‌های ناروا کاسته می‎شود، شایسته‌سالاری بر امور جامعهٔ اسلامی حکم‎فرما می‎گردد، و روحیهٔ ایثار و فداکاری ترویج می‌شود.

در سایهٔ این دستاورد و رحمت الهی بود که در صحنهٔ دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز ما شاهد جان‎فشانی‌ها و ایثارِ ازخودگذشتگانی بوده‎ایم که از تمام زندگی مادی خود چشم‎پوشی کرده، قدم در راهی گذاشتند که جز سختی و مرارت و محرومیت چیز دیگری را به همراه نداشت. همین افراد علی‎رغم تمام این مشقات، هنگامی که نعمت‌های بسیار عظیم خداوند را مشاهده می‎کنند که خداوند متعال به سبب چنین مقاومتی به ملت سرافراز ایران ارزانی داشته است، آرزو می‎کنند که ای کاش تمام عمر آن‌ها در جبهه‎ها گذشته بود. اینان با پیروی از انبیای الهی سعادت معنوی و اخروی را دنبال می‎کنند و از بهره‎های مادی و رفاه این جهانی می‎گذرند و در این راه نه تنها اهمیتی به زندگی مادی نمی‎دهند؛ بلکه عاشقانه زندگی دنیوی خود را به عنوان هدیهٔ کوچکی به پیشگاه محبوب خویش تقدیم می‎دارند. این امر ناشی از اثر تربیتیِ حرکت انبیا در میان آنان است که این‌چنین مست شهادت گردیده‎اند و لذت‌های دنیا برای آن‌ها ارزشی ندارد. به سبب همین تفکرات و اندیشه‎ها بود که آنان ره صدساله را در یک شب پیمودند و خود را به درجه‎ای رساندند که اولیای الهی پس از سال‌ها ریاضت به‌آن دست می‌یابند.

با توجه به اینکه، تحقق آرمان‌های والای اسلامی، مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود، مردم و مسؤولین نظام جمهوری اسلامی باید نقش اساسی در حفظ این دستاورد ایفا ‌کنند، از نظر شما مردم برای حفظ این دستاورد چه وظیفه‌ای دارند؟ مسؤولین در این زمینه چه تکالیفی بر گردن دارند؟ با دوستان خود به گفت‌وگو بنشینید و ضمن یافتن پاسخ این سؤالات، مشخص سازید که آیا این دو دسته به وظایف خود در این مورد عمل کرده‌اند یا خیر.

﴿ صفحه 142 ﴾

ب ـ رفع اختناق از عموم مردم و به ویژه مسلمانان

یکی از برکات عظیم این انقلاب، رفع اختناق از اکثریت مردم این مرز و بوم بود. به‌جز افراد سرسپردهٔ رژیم سابق، سایر اقشار جامعه در اختناق و فشار به سر می‎بردند و بسیاری از افراد در معرض رفتارهای ظالمانهٔ آن رژیم قرار داشتند. از این جهت، این انقلاب، برکاتی را هم برای مسلمانان کشور و هم برای غیر مسلمانان به ارمغان آورد. زمانی عظمت این مسأله درک خواهد شد که مراتب ظلم و ستمی که آن رژیم برای مردم در نظر گرفته بود، مورد ارزیابی قرار گیرد.

یکی از ثمرات این انقلاب را باید برکاتی دانست که تنها، برای مسلمانان کشور حائز اهمیت است. مسلمانان در رژیم سابق دچار محدودیت‌های زیادی بودند و قادر به انجام آزادانهٔ بسیاری از تکالیف دینی خود نبودند و حتی از نوشتن و بیان برخی از مسایل دینی محروم بودند. با پیروزی انقلاب اسلامی، این مانع برداشته شد و به مسلمانان این مرز و بوم این آزادی را عطا فرمود تا بتوانند وظایف دینی خود را، آن‌گونه که اسلام خواهان آن است، انجام دهند.

در اثر اختناق موجود در آن زمان، عناصری یافت می‎شدند که اسلام را به‌صورت تحریف شده ترویج می‎کردند و کسی هم قدرت جلوگیری از آن را نداشت. کار به‌ آن‌جا کشیده بود که نشریه‎ای به نام فرقان، با صراحت، حضرت امام خمینی(رحمه الله) را مورد اتهام قرار داده، او را یکی از همکاران استعمار معرفی کرد. آنان آیات و احادیث را آن‎گونه که خود می‎خواستند، ابلاغ می‎کردند و قرآن را طبق خواستهٔ خود تفسیر می‎‎کردند. در کنار این گروه، گروهک‌های چپ‎گرا و کمونیست دیگری نیز حضور داشتند که تبلیغات دامنه‎داری را علیه اسلام دنبال می‎کردند.

برای مردم ایران، در آن دوران، رهی برای سرنگونی آن رژیم جز دعا باقی نمانده بود! با استمرار عمر آن رژیم، برخی ناامید گشتند و دعاهای خود را غیر قابل استجابت احساس

﴿ صفحه 143 ﴾

می کردند. در زمان انبیای الهی نیز چنین وضعیتی وجود داشته است و مردم تصور می‎کردند که فرستادگان خداوند، وعده‎های پوچ داده‎اند و حتی خود فرستادگان الهی نیز نسبت به اجابت دعای خویش مأیوس می‎گردیدند؛ ولی پس از مدت زمانی، خداوند پیروزی را برای آنان به ارمغان می‎آورد:

حَتَّی إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّیَ مَن نَّشَاء؛(1) تا هنگامی که فرستادگان [ما] نومید شدند و [مردم] پنداشتند که به آنان واقعاً دروغ گفته شده، یاری ما به آنان رسید. پس کسانی را که می‏خواستیم نجات یافتند.

در آن زمان که دیگر امیدی به سرنگونی آن رژیم غول‌پیکر وجود نداشت، خداوند به یاری مردم ایران شتافت و خواستهٔ آنان را محقق ساخت. ستاره‎ای طلوع کرد و برقی بدرخشید و جانشین آن رژیم منحوس گردید.

ج ـ به ارمغان آوردن وحدت میان اقشار مختلف جامعه

یکی از بزرگ‌ترین برکاتی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نصیب ملت ایران گردید، وحدت اقشار مختلف مردم بود. وحدتی که در اوایل انقلاب در میان اقشار مختلف جامعه تحقق یافت، باعث شد تا اوضاع و احوالی رؤیایی در تاریخ بشریت به وجود آید. پیش از پیروزی انقلاب، در سرمای زمستان و در زمان اعتصابات، جوانان این مرز و بوم ساعت‌ها در صف می‎ایستادند تا ظرف نفتی فراهم آورند و آن را در اختیار همسایگانی قرار دهند که توان ایستادن در آن صف‌ها را نداشتند. در آن زمان حتی رهبر کبیر انقلاب و بزرگ‌ترین شخصیت قرن، تنها به همان میزان جیره‎بندی که برای همگان وجود داشت، اکتفا می‎کرد. در همان زمان که در اثر جنگ، مواد غذایی کشورمان محدود گردید و

---

1. یوسف (12)، 110.

﴿ صفحه 144 ﴾

جیره‎بندی‌هایی در نظر گرفته شد، آن رهبر عظیم‌الشأن از گوشت یخ‎زده‎ای استفاده می‎کرد که فقیرترین افراد جامعه از آن بهره می‎بردند. در جهان کمتر موردی را نظیر این‎گونه موارد می‎توان یافت و این‎گونه حکایت‌ها را باید در افسانه‎ها جست‌وجو کرد. این احساس یگانگی و وحدت، که بین اقشار ملت در سایه انقلاب اسلامی به وجود آمد، باید حفظ گردد تا همچنان نظام پابرجا باقی بماند.

به نظر شما، آیا آن وحدت و انسجام ابتدای تشکیل نظام جمهوری اسلامی، همچنان باقی است؟ اگر پاسخ منفی است، علّت آن را در چه می‌دانید و اگر پاسخ مثبت است، نمونه‌هایی را ذکر نمایید که این امر را به وضوح نشان دهد.

3 ـ دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصهٔ بین‌الملل

ارمغانی که انقلاب اسلامی، به برکت رهبری‌های مدبرانهٔ امام خمینی(رحمه الله) به همراه آورد، منحصر به داخل کشور نبوده، کل جهان را تحت تأثیر خود قرار داد. دستاوردهای این حرکت بزرگ تاریخی در عرصهٔ روابط بین‌الملل را می‌توان متوجه گروه‌های مختلفی دانست که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

الف ـ دستاوردهای مخصوص شیعیان

شیعه همواره در طول تاریخ، در میان امّت اسلامی و سایر ملل، تحت ستم و فشار بود و شیعیانی که در میان گروه‌های دیگر زندگی می‌کردند، از این‌که نام آنان به عنوان شیعه یاد شود خجالت می‌کشیدند. علت هم آن بود که در طول تاریخ، اتهام‌های زیادی به شیعیان نسبت داده شده بود و دفاع در مقابل این هجمهٔ گستردهٔ تبلیغاتی نیز امکان‌پذیر نبود.

﴿ صفحه 145 ﴾

حتی در سال‌های اواخر عمر رژیم پهلوی، به دلیل کمک‌های آن رژیم به رژیم صهیونیستی، شیعیان متهم به حمایت از یهود گردیدند و «برادر خواندهٔ یهود» خوانده شدند.

با پیروزی انقلاب اسلامی، شیعیان و پیروان اهل بیت‌(علیهم السلام) در میان سایر مسلمانان احساس عزّت و سربلندی کردند. و همین عزّت است که در رأس دستاوردهای این انقلاب قرار دارد:

وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِین؛(1) و عزّت از آنِ خدا و از آنِ پیامبر او و از آنِ مؤمنان است.

از این‌رو باید تلاش شود تا این شرف و عزّت، با جان و دل مورد محافظت قرار گیرد.

بی‌تردید، نظام ایده‎آل در اندیشهٔ اسلامی، همان نظامی است که خداوند منّان، وعده داده است که به دست مبارک حضرت ولی عصر‌ تشکیل خواهد شد و افتخار نظام جمهوری اسلامی نیز آن است که گام‌هایی را در جهت نزدیک شدن به آن نظام و فراهم شدن بستر و زمینه‎ای مناسب برای تحقق آن برداشته است. در صورتی که روند حرکت این نظام به‌گونه‎ای باشد که در حال حاضر مشاهده می‎شود، امید می‎رود که این نظام به اهداف عالی خود دست یابد. بررسی دستاوردها و نتایجی که این نظام در داخل و خارج از کشور به‌بار نشانده است، حاکی از آن است که پیشرفت محسوسی در این زمینه وجود داشته است و در راستای تشکیل حکومت جهانی آن حضرت‌‌، اقدامات شایسته‎ای صورت گرفته است. این امر حاکی از پیروزی انقلاب اسلامی در دست‎یابی به اهداف خود می‎باشد و از این‌رو مردم و مسؤولین نظام باید از خداوند متعال سپاس‎گزار باشند که به آنان این توفیق را عطا فرموده که توانستند این نظام را به سمت هدف مطلوب خود هدایت کنند.

---

1. منافقون (63)، 8.

﴿ صفحه 146 ﴾

به نظر شما، با استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران، آیا علاوه بر مواردی که ذکر گردید، تغییر محسوسی نسبت به وضعیت شیعیان در جهان پدید آمده است؟ در این زمینه با دوستان خود به بحث بنشینید و با ذکر موارد متعدد، این مسأله را مورد بررسی قرار دهید.

ب ـ دستاوردهای مخصوص مسلمانان

نهضت اسلامی مردم ایران، نه‌تنها عزّت شیعیان و امید به ظهور منجی عالم بشریت را به همراه داشت؛ بلکه باعث سربلندی و عزّت سایر مسلمانان نیز گردید. تا پیش از انقلاب اسلامی، مسلمانان در کشورهای غربی و محافل مسیحی، از مسلمان بودن خود شرم می‌کردند؛ به خصوص، اگر کسی از آنان ملتزم به احکام شرعی از قبیل نماز، روزه و سایر واجبات بود، به مرتجع بودن متهم می‌گردید. اما با پیروزی انقلاب اسلامی مسلمانان به مسلمان بودن خود افتخار می‌کنند و از آن احساس غرور می‌نمایند.

ج ـ دستاوردهای مخصوص طرفداران ادیان مختلف

انقلاب اسلامی ایران، نه تنها عزّت اسلامی را برای مسلمانان جهان به ارمغان آورد؛ بلکه طرفداران ادیان دیگر را نیز به تکاپو انداخت و آنان را نسبت به دین‌داری خویش مفتخر ساخت؛ به‌طوری که حتى برخی از رؤساى جمهور اروپا، و به عنوان نمونه، رییس جمهور اسبق اتریش، با صراحت اعتراف کردند که بعد از حرکت امام در ایران، آنان نیز به دیندار بودن خود، افتخار می‌کنند. برخی از اسقف‌های بزرگ مسیحی نیز با صراحت اظهار داشتند که حرکت امام در ایران به آنان جرأت داد تا آشکارا به ترویج مسیحیت و اصل دین و اعتقاد به خدا بپردازند.

﴿ صفحه 147 ﴾

4. ملاک پیشرفت در انقلاب اسلامی

از آن‌جا که مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، فرهنگی بوده است، برای بررسی پیشرفت انقلاب اسلامی باید بیش از هر چیز عوامل فرهنگی و فکری را مورد توجه قرار داد. بنابراین برای بررسی و ارزیابی میزان رشد انقلاب اسلامی، نمی‎توان به گسترش فعالیت‌های اقتصادی استناد کرد. صنعت بسیاری از نقاط جهان پیشرفت کرده است؛ لیکن این امر ارتباطی با مسلمان بودن یا نبودن آنها نداشته است، بلکه شرایط و انگیزه‎های خاصی باعث این رشد شده است. در کشور ما نیز اگر در صنعت، پیشرفتی مشاهده شود، نمی‎توان آن را صد در صد به پای انقلاب گذاشت. عکس این مطلب نیز صادق است و مشکلات اقتصادی را نباید به گردن انقلاب انداخت، زیرا بسیاری از کشورهای غیر مسلمان نیز به این آفت‌ها مبتلا شده‎اند.

بنابراین، در صورتی‌که آمار نشان از آن داشته باشد که درصدِ افکار متمایل به اسلام افزایش یافته است، می‎توان ادعا کرد که انقلاب پیشرفت کرده است، وگرنه نمی‎توان چنین ادعایی را داشت. البته تنها از بُعد کمیت نباید به قضاوت نشست، بلکه باید به کیفیت نیز نظر کرد، زیرا در مورد ارزیابی افزایش یا کاهش پایبندی افراد نسبت به زمان اول انقلاب، به آسانی نمی‎توان از روش‌های آماری بهره گرفت، بلکه نیاز به فرمول‌های پیچیده‎ای است که تحلیل کیفی را نیز در بر داشته باشد.

البته گاهی اسلامی بودن انقلاب، زمینه را برای رشد انسان‌ها فراهم می‎سازد و آنان را وامی‎دارد تا توانایی‌های خود را بروز دهند؛ به عنوان نمونه، می‎توان ادعا کرد که اسلامی بودن انقلاب، زمینهٔ رشد جوانان را فراهم کرده است. برای اثبات این مدعی، باید با روش علمی ثابت کرد که اسلامی بودن انقلاب باعث شده است تا جوانان این مرز و بوم، به جای عشرتکده‎ها به سمت آزمایشگاه‌ها و به جای مراکز فساد به سمت کتابخانه‎ها روی آوردند.

﴿ صفحه 148 ﴾

در صورت اثبات چنین مطلبی می‎توان این ادعا را پذیرفت که رشد جوانان در این زمینه، یکی از ثمرات انقلاب است.

اگرچه ملاک‌های متفاوتی برای پیشرفت در انقلاب اسلامی ذکر گردیده است، امّا هرکس که به این بحث پرداخته است، زاویهٔ خاصّی را مدنظر قرار داده و اساس پیشرفت یا عدم پیشرفت انقلاب را به آن مورد خاص پیوند زده است. از نظر شما، چگونه می‌توان پیشرفت انقلاب اسلامی را مورد ارزیابی قرار داد؟ در این زمینه، چه ابعادی را باید مورد توجه قرار داد؟ آیا ارتباطی میان ملاک‌های مختلف می‌توان ایجاد کرد؟

5. کارآمدی نظام جمهوری اسلامی در آینهٔ آمار

هرچند که مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، دستاوردهایی فرهنگی بوده است، لیکن عملکرد سال‌های پیشین نظام جمهوری اسلامی حاکی از آن است که در حوزه‌های دیگر نیز موفقیت‌های چشمگیری برای ملت ایران به دست آمده است که در این‌جا به برخی از آن موارد اشاره می‌‌‌‌شود:

1. هرچند که تولید و توزیع مواد مخدر در کشور همسایهٔ ایران، افغانستان، از رقم بالایی برخوردار است و این امر جوانان ایران را به شدت تهدید کرده و می‌کند، لیکن به قدری در این جهت نظام جمهوری اسلامی از خود حساسیت نشان داد که در سال 1382 از سوی سازمان بین‌المللی مبارزه با مواد مخدر به عنوان موفق‌ترین کشور در امر مبارزه با مواد مخدر معرفی گردید. این در حالی است که در زمان رژیم پهلوی، شاه و بستگان او نقش مهمی در معاملات مواد مخدر ایفا می‌کردند.

2. نظام جمهوری اسلامی ایران، علی‌رغم توطئه‌های همیشگی قدرت‌های بزرگ جهان

﴿ صفحه 149 ﴾

از طریق تحریم اقتصادی، به راه انداختن جنگ عراق علیه ایران، کودتا و اموری از این قبیل، در عرصه‌های مختلف کارآمدی خود را نشان داده است. به عنوان نمونه، رشد تولید ناخالص داخلی، در سال 1368 برابر با 6/9514 میلیارد ریال بوده است که در سال 1375، به 14649 میلیارد ریال (یعنی 4/6 درصد رشد متوسط سالانه) افزایش یافت.

3. در بخش کشاورزی، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، شاهد رشد ارزش افزودهٔ بخش کشاورزی بوده‌ایم، به‌طوری که ارزش افزودهٔ این بخش از 2746 میلیارد ریال در سال 1368 به 9/3822 میلیارد ریال در سال 1375 رسیده است که از متوسط رشد سالانه‌ای معادل 84/4 درصد برخوردار است. این رشد در سال‌های 78، 79 و 80 نیز به ترتیب، 54/13، 56/12 و 09/12 درصد بوده است.

در زمینه دستاوردهای بخش کشاورزی باید خاطرنشان سازیم که در حیطۀ کشاورزی و دامداری، بنا بر آمار رسمی دولت در سال 1356، دولت فقط توان تأمین مواد غذایی مردم خود را برای 33 روز در سال داشت و ناچار بود تا باقی موادغذایی را از خارج وارد کند؛ ولی هم اینک کشورمان، به رغم رشد سریع جمعیت، به مرز خودکفایی رسیده است؛ به گونه ای که با توجه به اینکه تولید گندم در سال 1356، 1/5 میلیون تن بوده وکشورمان سال ها از بزرگترین واردکنندگان گندم در دنیا محسوب می گردد، در سال 1383، با تولید بیش از 14 میلیون تن، توانست در تولید این محصول استراتژیک به خودکفایی دست یابد.¹

4. بر اساس سرشماری‌های عمومی در سالهای 1355، 1365، و 1370 از افراد 6 ساله و بیشتر، نسبت با سوادان به ترتیب 47/47، 78/61 و 06/74 درصد بوده است. در سال 1382 نیز این نسبت به 85 درصد رسیده است.

5. در بخش آموزش عالی نیز شاهد رشد چشمگیری بوده‌ایم، به طوری که تعداد

---

1.See: www.aa pp 2006.com.

﴿ صفحه 150 ﴾

دانشجویان، که در سال تحصیلی 1357 ـ 1356 فقط 160000 نفر بوده است، در سال 1374 ـ 1373 به 478450 نفر رسیده است. البته این آمار بدون توجه به آمار دانشجویان داشنگاه آزاد اسلامی است که با احتساب دانشجویان این دانشگاه، هم‌اینک حدود 2 میلیون دانشجو در کشور وجود دارد. بر این اساس، تعداد طرح‌های تحقیقاتی و نیز شمار محققان کشور، سال به سال رشد فزاینده‌ای داشته است و تدوین مقالات در نشریات معتبر داخلی و خارجی نیز به شدت رو به افزونی بوده است.

6. رشد دانشجویان تنها رشدی کمی نبوده است، بلکه از جهت کیفی نیز موفقیت‌های بی‌شماری نصیب دانشجویان در المپیادها و سایر عرصه‌های رقابتی شده است، به طوری که در بسیاری از رقابت‌ها دانشجویان ایرانی از دانشجویان کشورهای صنعتی نیز پیشی گرفته‌اند.

7. در این میان نباید از تأسیس مراکزی غفلت ورزید که برای گسترش تفکر شیعی و اسلامی، طلاب و دانشجویان خارجی را زیر پوشش خود گرفته‌اند.

8. در بخش عمران و سازندگی نیز کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی جهش بزرگی را نشان می‌دهد؛ به طوری که هم اینک 95 درصد روستاهای کشور از نعمت برق برخوردارند. در این حوزه، نکتهٔ قابل توجه آنکه کشورمان در مراحل احداث شبکهٔ انتقال و توزیع برق به خودکفایی رسیده است و علاوه بر تأمین نیازمندی‌های داخلی، دانش فنی و محصولات تولیدی شرکت‌های ایرانی به بسیاری از کشورهای جهان و حتی کشورهای اروپایی صادر می‌شود. در زمینهٔ گازرسانی نیز هم اینک 38 میلیون نفر از جمعیت کشور تحت پوشش شبکهٔ گازرسانی قرار گرفته‌اند و مردم بیش از 400 شهر و 750 روستا از نعمت گاز طبیعی برخوردار گردیده‌اند. ظرفیت روزانه پالایشگاهی گاز طبیعی کشور نیز از 23 میلیون متر مکعب در سال‌های پیش از انقلاب، به 132 میلیون متر مکعب در سال 1374 رسیده است. در بخش سدسازی نیز قابل توجه است که تعداد سدهای در حال بهره‌برداری

﴿ صفحه 151 ﴾

در طول دوران پیش از پیروزی انقلاب فقط 13 سد بود که این میزان در پایان سال 1381 به 126 سد رسید. در بخش آب و فاضلاب نیز از مجموع جمعیت شهری کشور در سال 1357، 6/74 درصد تحت پوشش آب آشامیدنی سالم قرار داشتند که این رقم در پایان سال 1381 به 7/97 درصد رسید. در مورد شبکهٔ فاضلاب نیز در سال 1357، تنها 8.5 درصد از جمعیت شهری زیر پوشش قرار داشتند، لیکن در پایان سال 1381، این نسبت به 7/18 درصد افزایش یافت. همچنین نباید از توسعهٔ چشمگیر عمرانی روستاهای کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی غافل ماند.

9. در این‌جا تنها به بخشی از دستاوردهای انقلاب اسلامی اشاره شد و دستاوردهای بزرگ‌تر را ما در عرصه‌های دیگری همچون صنعت و معدن، کشاورزی و دامپروری، بهداشت و درمان، ساختمان و مسکن، بازرگانی، امور دفاعی، تربیت بدنی، فرهنگ و سیاست (در عرصه‌های داخلی و خارجی) پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد بوده‌ایم که حاکی از کارآمدی نظام جمهوری اسلامی دارد.(1)

البته ذکر این دستاوردها به معنای نفی کاستی‌ها نیست؛ بلکه تنها به‌این معناست که انقلاب اسلامی نه تنها توانست از بعد فرهنگی تأثیری عمیق بر روح و اندیشهٔ مردم بر جای گذارد، بلکه در عرصه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی تحولاتی اساسی ایجاد کرده است.

6. خلاصه و نتیجه‌گیری

1. انقلاب اسلامی، در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی دستاوردهای فراوانی را به همراه داشته است که شناخت آن‌ها می‌تواند حقایق پیش و پس از انقلاب را بهتر نمایان سازد.

---

1. برگرفته از: علی اکبر کلانتری، رویش؛ درآمدی بر کارآمدی نظام جمهوری اسلامی.

﴿ صفحه 152 ﴾

2. در عرصهٔ داخلی، انقلاب اسلامی موجب تحقق آرمان‌های اسلامی گردید و اختناق را از سر اکثریت مردم کشور برطرف ساخت.

3. در عرصهٔ بین‌الملل و در ارتباط با شیعیان، انقلاب اسلامی موجب شد تا شیعیان از اتهامات نسبت داده شده به آنان در قبل از انقلاب رهایی یابند و احساس عزّت نمایند. همچنین با وقوع انقلاب اسلامی امید شیعیان به ظهور حضرت حجت? افزایش یافت.

4. در عرصهٔ بین‌الملل و در ارتباط با مسلمانان، انقلاب اسلامی عزّت مسلمانان را به همراه داشت و عمل به واجبات شرعی، به سبب خارج شدن مسلمین از انزوا، تسهیل گردید.

5. در عرصهٔ بین‌الملل و در ارتباط با ادیان دیگر، انقلاب اسلامی باعث تحرک دینداران در جهان گردید و متدینان به دین خود مباهات می‌کردند.

6. مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی، دستاوردهای فرهنگی بوده است، از این‌رو در ارزیابی پیشرفت انقلاب تنها باید به عوامل فرهنگی و فکری توجه داشت و رشد انسان‌ها در حوزه‌های گوناگون را نیز باید در سایهٔ رشد فرهنگی و پای‌بندی به باورها و ارزش‌های اسلامی، مورد تحلیل و ارزشیابی قرار داد.

﴿ صفحه 153 ﴾

7. پرسش

1. دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصهٔ داخلی را تشریح نمایید.

2. انقلاب اسلامی چه دستاوردهایی برای شیعیان جهان به همراه آورده است؟

3. انقلاب اسلامی چه دستاوردهایی برای مسلمانان جهان به ارمغان آورد؟

4. با وقوع انقلاب اسلامی چه تحولی در میان دینداران جهان رخ داد؟

5. پیشرفت انقلاب اسلامی را چگونه می‌توان سنجید و چه مؤلفه‌هایی را در ارزیابی خود باید مد نظر داشت؟

8. منابعی برای مطالعهٔ بیشتر

1. امرایی، حمزه، انقلاب اسلامی ایران و جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ1، 1383.

2. جمعی از نویسندگان زیر نظر محمود فتحعلی، مبانی اندیشهٔ اسلامی (4)؛ درآمدی بر نظام ارزشی و سیاسی اسلام، قم: مرکز انتشارات مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، 1383.

3. کلانتری، علی اکبر، رویش؛ درآمدی بر کارآمدی نظام جمهوری اسلامی، قم: دفتر نشر معارف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، چ1، 1383.

4. مصباح یزدی، محمدتقی، انقلاب اسلامی، جهشی در تحولات سیاسی تاریخ، تدوین و نگارش: قاسم شبان‌نیا، قم: مرکز انتشارات مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، چ1، 1384.