بسم الله الرحمن الرحیم
لَوْ لَمْ یَنْهَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ عَنْ مَحَارِمِهِ لَوَجَبَ أَنْ یَجْتَنِبَهَا الْعَاقِلُ. عیون الحکم و المواعظ (للیثی)، ص: 419
امروز روایتی خواندم از امیر المومنین علی علیه السلام با این مضمون که ؛ " اگر خداوند از امور حرام نهی نکرده بود، بر انسان عاقل واجب بود از آن پرهیز کند!!!
با خود گفتم ؛ مردم که همه خود را عاقل می دانند!
وقتی به کسی میگویی عاقل چنین است و چنان شانه بالا می اندازد که اولا من خودم عاقلم و دوما خودم خوب و بد را تشخیص میدهم، و سوماً دلم میخواهد انجام بدهم یا انجام ندهم!
بعد هم با کمال تعجب می بینیم که بسیارزی از مردم به خیلی از کارها که علم دارند و میدانند که حرام است دست زده و مرتکب بسیاری خطاها می شوند.
با خودم گفتم براستی عقل چیست؟ عاقل کیست؟ نشانه های عقل و عاقل کدام است؟
یادم آمد از خیلی وقتها پیش یک روایت را زیاد شنیده ام؛
امام صادق علیه السلام فرموده اند؛ «أنّ العقل ما عبد الرّحمن و اکتسب به الجنان»
شرح الکافی-الأصول و الروضة (للمولى صالح المازندرانی) / ج1 / 192 / «الشرح»: ..... ص : 179
عقل آن است که به وسیله آن بندگی خداوند رحمان انجام شده و با آن بتوان بهشت را به دست آورد!
چرا فرموده؛ عُبِدَ؟
چرا فرموده؛ الرَّحمان؟
چرا فرموده ؛ الجنان؟
آنچه به فکر حقیر می رسد اینکه؛
عُبِدَ؛
خیلی از افراد ادعای بندگی خدا را دارند ولی بندگی شان؛
یا لغلغه زبان است!!!
یا در محدوده هماهنگی با دل و میل شان است!!!
یا ناقص است و در همه ابعاد نیست!!!
در حالی که بنده؛ یعنی در بند کسی بودن، خواسته و امر او را بر خواسته و امر خود ترجیح دادن و خود را در برابر امر ونهی او ندیدن و چشم گفتن در هر زمان و مکانی!
الرحمان؛
رحمان از رحت و رحم و مهربانی است؛
به تعبیر یکی از اساتید فرزانه(استاد محمّدشجاعی)؛ رحمت یعنی خوشبختی!
یعنی اگر کسی به دنبال اسباب سعادت و خوشبختی باشد، و برای رسیدن به سعادت و خوشبختی عقل و اندیشه کند و با آنچه که حرام است و مایه بدبختی است مخالفت نموده و ترک نماید، او انسان عاقلی است و دارای عقل است.
پس آنکه ادّعای عقل میکند ولی به دنبال دل و هوس خود است ودر این راه به آنچه که حرام است و ضرر دارد دست میزند و برای لحظه ای کوتاهی لذت و خوشی سعادت بلندمدت زندگی دنیوی فدا میکند و سلامت وسعادت و خوشبختی خود را در معرض خطر قرار میدهدعاقل نیست! عقل هم ندارد!
استفاده از مواد غذایی مضر ! ولی خوشمزه!
استفاده از مواد غذایی فاسد و آلوده!
استفاده از دخانیات و ...ولی مضر بسلامت و زیان آور!
استفاده از تصاویر و صداهای ناهنجار !
استفاده از هوای آلوده و ... .
عدم استفاده از کمربند ایمنی و کلاه کاسکت!!
عدم استفاده از پوشش مناسب و پوشاننده برای زنان و مردان!
عدم احترام به قانون فردی و اجتماعی!
تماشا و شنیدن برنامه های خانه ویران کن و خانمان سوز!
گفتن و شنیدن امور محرک شهوانی و ...
...
اینها اموری است که به گفته بسیاری از عقلاء دارای آسیبهای مختلف فردی و اجتماعی است!!!
پس چرا علی رغم هشدارها! تذکرها!یادآوریها!تبلیغات!مشاهده عوارض ها! بسیاری از ما توجه نداریم!؟
زیرا؛
عقل نداریم!!
تعجب نکنید! بالقوه داریم ولی به تعبیری "آکبند وبدون استفاده" رهایش کرده ایم!!
اما اینکه فرمود ؛
با آن بهشت را کسب کنند؛
برای اینکه باز هم بسیاری به گمتن خود ، افرادی را که اهل حقه بازی و فریب دیگران هستند را زیرک و رفتار آنان را ناشی از بکار گرفتن عقل می دانند.!!!
اشاره کردیم که اگر کسی به آنچه که سعادت طولانی اش را دچار مشکل کند دست بزند و به لحظه ای خوشی زودگذر بسنده نماید عاقل نیست.!
حال اگر دنیا را بر آخرت ترجیح دهد!؟
لذت دنیوی را بر لذت آخرتی مقدم نماید؟!
خوشی و سعادت دنیوی را خوشی و سعادت حقیقی بشمارد؟!
فکر و عقل خود را برای سرکیسه کردن و فریب مردم وبهره مندی بیشتر از دنیا صرف کند، عاقل است؟؟؟!!!
فرض کنید فردی مثل معاویه و عمرو عاص؟!
همین سؤال را از امام علیه السلام پرسیدند که حضرت چنین پاسخ فرمودن؛
» و أمّا الّذی یتوصّل به إلى الأغراض الدّنیویة بالمکر و الحیل مثل ما فی معاویة و أضرابه فتلک شیطنة و نکراء و هی شبیهة بالعقل و لیست بالعقل فوجهه أمران الأوّل أنّ الدّنیا المعتبرة عند أهل البیت علیهم السّلام هی الّتی تکون معبرة یعبر بها إلى الآخرة کما دلّ علیه قولهم:
«الدّنیا مزرعة الآخرة «3»» فالدّنیا عندهم ما یهیئ به المؤمن أمر آخرته و یجعله وسیلة إلى تحصیل فوائدها و ذریعة إلى تکمیل عوائدها، و ظاهر أنّ هذه الدّنیا لا یمکن استقامتها و لا یتیسّر استفادتها بدون العقل، إذ غیر العاقل لا یأمن وقوعه فی الشبهات و وروده على المحرّمات و استقراره فی المهلکات، الثانی أنّ کثرة الرّزق و حصول الدّنیا و إن کان منوطا بالبطالة و الحماقة و مربوطا بالسفاهة و الجهالة لکن الأحمق لا یأمن وقوعه فی أشنع المهالک و سلوکه فی أقبح المسالک و تورّطه فی أعظم الشدائد و المکاره الموجبة لهلاکه و فساد دنیاه کما یشهد به المشاهدة.
کسی که برای رسیدن به اهداف دنیایی با مکر و حیله از عقل استفاده می کند ، شیطنت و زشتی است ، و با عقل مشتبه می شود زیرا؛
اولاً ؛ دنیا راه عبور به آخرت است چنان که فرموده اند"دنیا مزرعه آخرت است" بنابراین دنیا برای تهیه آخرت است و وسیله کسب آخرت.
ثانیاً ؛ اینکه زیادی مال دنیا موجب بطالت و هدر رفتن عمر به مشغولیت آن، ومایه نادانی و سختی و عامل هلاکت مالکش می باشد ، و این به تجربه ثابت شده است. که هیچ کس از این دنیا ذره ای نتوانسته با خود ببرد و بسیاری به خاطر اموالشان در معرض خطرها بوده اند!!!
بنابر این اگر کسی عقل و تدبیر خود را در راه بهره مندی از دنیا برای رسیدن به آخرت و بهشت جاودان بکار گرفت او عاقل حقیقی است و دارای عقل است و الّا هوش و ذکاوتی است که سودی برای صاحبش نخواهد داشت.
عاقل حقیقی ؛ خدای سبحان است و آنانکه در مسیر بندگی خدای تعالی محکم و ثابت قدم بوده و دنیا را برای دنیا گذاردند و بساط خویش از آن برچیدند و بهشت و آخرتشان را آباد کردند!
انبیاء، اولیاء، ائمه اطهار و بزرگان دین از جمله این افرادند!
بنابراین ؛
اگر خود را دارای عقل می دانیم! که نعمت بسیار بزرگ الهی بر انسانهاست!
اگر خود را عاقل می دانیم که مهمترین ویژگی و علت برتری انسان بر سایر موجودات است!
بیاییم و از آنچه حرام است برای سعادت ابدی و جاودان خود چشم بپوشیم !
در مسیر بندگی راستین حق قدم برداریم!
و به بهشت سعادت و خوشبختی و رضوان الهی دست یابیم!
هوسها را در قربانگاه عید فطر قربانی کنیم و عقلها را بپرورانیم! و در پی آن عشق به حقیقت و الله در وجودمان برویانیم! و ابراهیم وار در جرگه دوستان خدا درآییم و حسین گونه عشق به معبود را به تماشا بگذاریم و مهدی وار در انتظار برقراری حکومت عدل الهی بسر بریم!
